Kto to jest sygnalista? Obowiązki pracodawcy w świetle przepisów BHP i prawa pracy

W ostatnich latach termin „sygnalista” (ang. whistleblower) zyskał na znaczeniu – zarówno w przestrzeni publicznej, jak i w kontekście prawa pracy oraz bezpieczeństwa w miejscu zatrudnienia. W świetle obowiązujących przepisów, sygnalista to osoba, która zgłasza nieprawidłowości, nadużycia lub zagrożenia – również te związane z naruszeniem zasad BHP. Dla pracodawców oznacza to nowe obowiązki i konieczność przystosowania organizacji do ochrony sygnalistów oraz przyjmowania ich zgłoszeń.

W artykule wyjaśniamy, kim jest sygnalista, jakie przysługują mu prawa, jakie obowiązki ciążą na pracodawcy, a także jak ten temat wiąże się z szeroko rozumianym bezpieczeństwem i higieną pracy.

Kim jest sygnalista?

Zgodnie z unijną dyrektywą 2019/1937 oraz nowelizacjami krajowego prawa, sygnalistą może być każdy pracownik, były pracownik, kandydat do pracy, współpracownik, stażysta lub wykonawca, który zgłasza naruszenia przepisów prawa, w tym w obszarze:

• prawa pracy i BHP,
• ochrony środowiska,
• finansów publicznych,
• zamówień publicznych,
• prawa konsumenckiego i ochrony danych osobowych.

Celem działań sygnalistów jest ujawnienie nieprawidłowości, zanim doprowadzą one do poważnych szkód – osobistych, środowiskowych, społecznych lub finansowych.

Sygnalista a BHP – gdzie przecinają się te dwa obszary?

Z punktu widzenia pracodawcy i specjalistów BHP, sygnalista odgrywa ważną rolę w wczesnym wykrywaniu zagrożeń i naruszeń w miejscu pracy. Może zgłaszać m.in.:

• brak instrukcji BHP na stanowiskach pracy,
• ignorowanie obowiązku szkoleń BHP,
• naruszanie procedur ewakuacyjnych,
• używanie niesprawnego sprzętu ochronnego,
• przymuszanie pracowników do pracy w warunkach zagrażających zdrowiu lub życiu,
• fałszowanie dokumentacji powypadkowej.

Pracodawca ma obowiązek stworzenia kanałów zgłaszania takich incydentów, zapewnienia ich poufności oraz ochrony sygnalisty przed działaniami odwetowymi.

Obowiązki pracodawcy wobec sygnalisty

W związku z wprowadzeniem przepisów o ochronie sygnalistów, pracodawcy – szczególnie ci zatrudniający powyżej 50 pracowników – są zobowiązani do:

• stworzenia procedury przyjmowania zgłoszeń wewnętrznych,
• wyznaczenia osoby lub podmiotu odpowiedzialnego za przyjmowanie i analizę zgłoszeń,
• zapewnienia pełnej anonimowości i ochrony danych sygnalisty,
• przeciwdziałania działaniom odwetowym,
• odpowiedniego informowania pracowników o ich prawach w tym zakresie.

Niespełnienie tych obowiązków może skutkować konsekwencjami administracyjnymi oraz utratą reputacji firmy.

Dlaczego warto przeszkolić pracowników w zakresie praw sygnalistów?

W ramach kompleksowego podejścia do bezpieczeństwa i higieny pracy, szkolenia z zakresu praw sygnalistów oraz mechanizmów zgłaszania nieprawidłowości stają się coraz bardziej pożądane. Pracownicy muszą wiedzieć, jakie działania mogą zgłaszać, do kogo się zgłosić, oraz że nie grożą im represje z tytułu ujawnienia zagrożeń lub naruszeń.

W ramach oferty Niepublicznego Centrum Kształcenia Zawodowego „Sokrates”, realizujemy szkolenia BHP, które obejmują również aspekty prawne i praktyczne dotyczące sygnalistów. Z pełnym zakresem zagrożeń i wypadków zapoznasz się na naszej stronie: 👉 https://www.szkolenia-bhp.info.pl/szkolenia

FAQ – najczęściej zadawane pytania o sygnalistów

Czy każdy pracownik może być sygnalistą?
Tak, prawo chroni zarówno aktualnych pracowników, jak i byłych, a także osoby ubiegające się o zatrudnienie.

Czy zgłoszenia muszą być anonimowe?
Nie, ale pracodawca ma obowiązek zapewnić sygnaliście ochronę jego danych oraz zakaz działań odwetowych.

Czy pracodawca musi reagować na każde zgłoszenie?
Tak – każde zgłoszenie musi być przyjęte, zarejestrowane i rozpatrzone zgodnie z procedurą.

Czy firma może być ukarana za brak wdrożenia procedur dla sygnalistów?
Tak – w przypadku braku systemu zgłaszania nieprawidłowości, firma może ponieść odpowiedzialność administracyjną i cywilną.

Czy temat sygnalistów jest obowiązkowy w szkoleniach BHP?
Choć nie jest to jeszcze obowiązkowy moduł wstępny, jest coraz częściej włączany w nowoczesne programy szkoleniowe, szczególnie w dużych i średnich przedsiębiorstwach.

Skontaktuj się z nami – zadbaj o bezpieczeństwo w Twojej firmie

Nie czekaj, aż pojawi się problem – działaj z wyprzedzeniem.
Skorzystaj z naszej wiedzy i doświadczenia w zakresie BHP, prawa pracy oraz szkoleń z obszaru ochrony sygnalistów.

Zadzwoń lub napisz – doradzimy Ci kompleksowo:
📞 Telefon: 795 000 896, 795 000 396
📍 Adres: Niepubliczne Centrum Kształcenia Zawodowego „Sokrates”
ul. Roosevelta 39, 41-800 Zabrze
🌐 www.szkolenia-bhp.info.pl

Zadbaj o bezpieczeństwo – swoje i swoich pracowników. Zgłoszenie naruszenia to nie donos – to odpowiedzialność.
Zgłoś się do nas po szkolenie BHP i wsparcie w zakresie wdrożenia systemu ochrony sygnalistów.